Specialisaties -> Knie -> Osteotomie
Osteotomie
Wat is een “osteotomie” ?
Een osteotomie is een ingreep waarbij een bot (“Osteo”), meestal rond de knieregio, (deels) wordt doorgezaagd (“Tomie”) en waarbij dan de positie van het been wordt gewijzigd.
Voor de enorme revolutie van de knieprotheses, was de osteotomie van de knie een welbekende, frequent uitgevoerde ingreep. Door het enorme succes van de prothesechirurgie, raakte deze ingreep wat op de achtergrond. Maar er zijn zeker nog goede indicaties en uitstekende resultaten te behalen met deze, iets minder bekende, maar erg krachtige operatietechniek.
‘Osteo-tomie’, betekent ‘doorsnijden van het bot’. Inderdaad, de operatie houdt in dat het bot wordt doorgezaagd en gebeiteld. Vervolgens wordt het been in de gewenste, gecorrigeerde, positie geplaatst . Meestal wordt hierbij een driekhoekige wig geopend in het bot of een driekhoekige wig verwijderd uit het bot. Na aanpassing van de stand van het been, wordt de gecreëerde breuk gestabiliseerd en gefixeerd met een érg sterke plaat- en schroefosteosynthese. De open wig die gevormd wordt, kan opgevuld worden met botgreffen om een snellere heling te bekomen.
Waarom wordt een osteotomie uitgevoerd ?
Wanneer iemand O-benen (varus) of X-benen (valgus) vertoont, ontstaat een enorme overdruk aan 1 zijde van de knie. Bij varus zal dit aan de binnenzijde (mediaal) zijn, bij valgus aan de buitenzijde (lateraal). Door deze enorme overbelasting, ontstaat er vervroegde slijtage van de meniscus en het kraakbeen (arthrose) aan deze zijde. De beste vergelijking is deze met een fout gealigneerde band op de auto: bij scheefstand zal de rubber aan 1 zijde van de band veel sneller verslijten. Ook bij een malalignement van de ledematen (scheefstand van de benen), zal dit fenomeen optreden.
Op relatief jonge leeftijd en bij duidelijke asafwijking van de benen, kunnen we door een alignementscorrectie het eigen kniegewricht een veel langere levensduur geven. Zo kunnen we vermijden op jonge leeftijd te moeten overschakelen naar prothesechirurgie.
Bij langdurig bestaande kruisbandletsels, kan een aanpassing van de hellingsgraad van het tibiaplateau van de knie worden uitgevoerd. (slope correctie). Op die manier wordt de knie gestabiliseerd op een beenderige manier. Bij eventuele kruisbandchrirugie heeft de nieuwe greffe dan ook een betere functie en overlevingskans.
Een laatste indicatie kan het ontlasten van een compartiment van de knie zijn, wanneer hier kraakbeen- of meniscusprocedures werden uitgevoerd (bijvoorbeeld meniscus- of kraakbeentransplantatie).
Op welk niveau en met welke techniek wordt de osteotomie uitgevoerd ?
Afhankelijk van de locatie van de scheefstand, wordt beslist of de correctie op het uiteinde van het bovenbeen (distale femur), danwel de bovenzijde van het onderbeen (proximale tibia) wordt uitgevoerd.
Fig. 1. Pre-operatieve berekening van exacte hoeveelheid correctiegraad, door bepaling van correctie van de mechanische assen door het been.
Aan de andere knie is reeds eerder een opening wedge proximale tibia-osteotomie uitgevoerd.
Fig. 2. 3D beeld van de techniek en het resultaat van een opening wedge proximale tibia osteotomie
Fig. 3. Voorstelling van verschillende osteotomie-opties rondom de knie: opening wedge of closing wedge (kolommen), thv proximale tibia of distale femur (rijen)
Er kan dan een wig geopend worden in het bot (opening wedge osteotomie) of een driehoekige wig wordt verwijderd uit het bot (closing wedge osteotomie).
Fig. 4. Per-operatieve fluoroscopiebeeld tijdens proximale tibia opening wedge osteotomie
Voor de ingreep wordt exact de correctiehoek berekend, zodat de gewichtsas in het been exact verplaatst kan worden waar we het wensen. Meestal zal men de as nét doorheen het gezonde, niet-aangetaste compartiment van de knie richten. Op deze manier, bij herverdeling van de druk in het kniegewricht, kan de eigen knie nog lang tijd behouden worden.
Tijdens de ingreep wordt het bot deels doorgezaagd en doorgebeiteld. Een kleine rand van bot blijft bewaard en zal dienen als scharnierpunt.
De beenstand wordt dan gecorrigeerd, ofwel door een driekhoekige wig te openen in het bot, ofwel door een driehoekige wig bot weg te nemen en vervolgens het bot te sluiten.
Na het maken van de coupes in het bot, wordt de gecreëerde breuk terug gefixeerd, dmv een plaat. Botgreffes worden geplaatst bij grote correcties en bij openen van het bot, zodat snelle botheling kan optreden.
Fig. 5a. Intra-operatief beeld van opening wedge distale femur osteotomie
Fig 5b. Intra-operatief beeld van opening wedge distale femur osteotomie, met fixatie van de osteotomie door een anatomisch gevormde, hoekstabiele plaat
Hoe ziet de revalidatie eruit na de ingreep ?
Na de ingreep mag er onmiddellijk gemobiliseerd worden (buigen & strekken) in de knie. Gedurende enkele weken wordt een kniebrace gedragen en er dient enkele weken met krukken gestapt te worden.
Na volledige heling zijn alle activiteiten toegelaten, zowel zwaar werk als sportbeoefening.
Fig. 6. Per-operatieve fluoroscopie van closing wedge distale femurosteotomie